Τα γεφύρια των Κεντρικών Τζουμέρκων

Μετά από τα άρθρα στα οποία αναφέρθηκα στα Μουσεία των Κεντρικών Τζουμέρκων, σειρά έχουν τα Γεφύρια τους.

Ο ΑΡΑΧΘΟΣ ΚΑΙ Η  ΓΕΦΥΡΑ ΠΛΑΚΑΣ

 ΠΟΤΑΜΟΣ ΑΡΑΧΘΟΣ

Ο όγδοος μεγαλύτερος  ποταμός της Ελλάδος  και  παράλληλα ο εντυπωσιακότερος της Ηπείρου

Αλλού ήρεμος ,αλλού ορμητικός ,αλλού αγριεμένος ξεκινάει από την Πίνδο δημιουργώντας στο πέρασμα του φαράγγια, καταρράκτες , χαράδρες, ενώ ενώνεται με πολλούς παραποτάμους όπως Τον Καλαρρυτικο και τον Σαραντάπορο και δια μέσου των δυο τεχνιτών Λιμνών Πουρναριού και Άρτας καταλήγει διασχίζοντας το μεγαλύτερο κομμάτι της Κεντρικής Ηπείρου στον Κόλπο του Αμβρακικού, δημιουργώντας εικόνες απείρου κάλους.

Για να γνωρίσει όμως κάποιος,  από κοντά  τις ομορφιές του Ποταμού και κάθε σπιθαμή του , θα συνιστούσα στους ποιο τολμηρούς βέβαια, να τον επισκεφτούν με ραφτινγκ. Έτσι θα  ανακάλυπταν από κοντά τις διάφορες εν αλλαγές   συμπεριφορές του και την 

απαράμιλλη ομορφιά που προσφέρει.

Με πλούσια   χλωρίδα ,πανίδα και ιδιαίτερα ιχθυοπανίδα έχει ενταχθεί στο Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων Περιστερίου & Χαράδρας Αράχθου με την αρμόδια επιτροπή διαχείρισης από το 2009 να διατηρεί την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος του Πάρκου και βέβαια πάντα κάτω από την εποπτεία του αρμοδίου Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας .

Τις ακροποταμιές  του Αράχθου ενώνουν μεταξύ τους πάνω από 50 τοξωτές γέφυρες, μεταξύ των οποίων η Γέφυρα  με την οποία θ ‘ασχοληθούμε σε αυτό μας το άρθρο.

Γνωρίζω ότι πολλά έχουν γραφτεί για την Γέφυρα Πλάκας αλλά θα μου επιτρέψετε να την παρουσιάσω με την σειρά μου ,μέσα από την δική μου έρευνα, τα δικά μου μάτια και βιώματα.

ΓΕΦΥΡΑ  ΠΛΑΚΑΣ

1860. Το προ υπάρχον λίθινο γεφύρι ,αγνώστου χρονολογίας  κατασκευής καταρρέει. Σε αυτό το σημείο απλά να αναφέρω ότι διαβάζοντας κάποια ιστορικά βιβλία ,προσωπικά πάντα πιστεύω ,ότι ίσως προϋπήρχε του 1820 εφόσον υπάρχουν αναφορές εξορμήσεων από το συγκεκριμένο μέρος από τους Τούρκους.

Η γέφυρα ευρίσκετέ  στον οικισμό της Πλάκας κι ένωνει τους Νομούς Άρτας Ιωαννίνων κάνοντας έτσι ποιο εύκολες τις εμπορικές συναλλαγές των δυο Νομών.

Στο ίδιο σημείο της προαναφερόμενης γέφυρας το 1863 ,επανχτίζεται νέα γέφυρα η οποία όμως καταρρέει την ημέρα της παραδόσεως της από τους εργολάβους. Ήταν λόγω υποχωρήσεων των στυλωμάτων που αφαιρέθηκαν εκείνη την ημέρα ίσως βίαια η από μετατόπιση βράχου που στήριζε κάποια από τα σκέλη του??Άγνωστο.!!!

Οι δυο Νομοί αποκόπτονται μεταξύ τους, με τους  κατοίκους κι από της δυο πλευρές  ,να αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα , ιδιαιτέρως δε  κατά την διάρκεια των χειμερινών μηνών όπου το ποτάμι έδειχνε το άγριο ‘’πρόσωπό ‘’του ,η στάθμη του νερού ανέβαινε  αναγκάζοντας τους έτσι να περιμένουν την κατάλληλη στιγμή για να το διασχίσουν .

Το 1866 σε ένα σχέδιο βασισμένο στον Κ.Μπεκα και κάτω από την ευγενική χορηγία του Ι.Λουλη και συνεισφορές από τις Κοινότητες Μελισσουργών, Πραμάτων ,Αγναντων και άλλων χωριών, τον Ιούλιο του εν λόγω έτους ξεκινάνε εργασίες ανακατασκευής της 

.Τον Σεπτέμβριο του 1866 το έργο παραδίδεται αλλά με κάποιες ατέλειες  όπως το πλάτος του, την τοιχοποιία στα βάθρα, τα στηθαία που δεν χτίστηκαν ποτέ και σαν αποτέλεσμα η γέφυρα να θεωρηθεί δυσδιαβατη.

Η Στρατηγική της σημασία σημαδεύετε με σειρά ιστορικών γεγονότων και ενδεικτικά αναφέρω μερικά εξ αυτών .

1878 Οι Έλληνες εξεγείρονται κατά των Τούρκων. Μετα από Σφοδρή μάχη επι της Γέφυρας ,οι Τούρκοι αναγκάζονται σε υποχώρηση από την Ελεύθερη Ελληνική πλευρά των Τζουμέρκων προς την πλευρά των Ιωάννινων .Ταυτόχρονα προχωρούν και σε συνθηκολόγηση.

1880 ο ποταμός  ορίζεται ως σύνορο μεταξύ Οθωμανών και Ελλήνων, πράγμα που αποδεικνύεται από την ύπαρξη, έως και σήμερα ,τελωνειακού σταθμού , διπλά από την γέφυρα το οποίο σήμερα έχει μετατραπεί και λειτουργεί ως καφετέρια. 

1881 έως 1913 το πέρασμα της γέφυρας δεν χρησιμοποιείτο καν με την πλευρά των Τούρκων μη προσβασιμη .Το 1913 ανοίγουν τα σύνορα με την απελευθέρωση και ένταξη της υπόλοιπης Ηπείρου στο Ελληνικό Κράτος.

Κατά την διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου οι Γερμανοί αποχωρώντας προς τα Ιωάννινα βομβαρδίζουν  την γέφυρα ,χωρίς να επιφέρουν σοβαρές ζημιές .

Στην γέφυρα κατά την διάρκεια του εμφυλίου γίνονται άπειρες μάχες μεταξύ των ανταρτών ,με προσπάθειες ενότητας πολλές φόρες ,μεταξύ των οποίων και η συμφωνία Πλάκας.

1944 και συγκεκριμένα τον Φεβρουάριο ,κοντά στην Γέφυρα συναντιούνται η δυο αρχηγοί του ΕΔΕΣ( Ναπολέων Ζέρβας) και του ΕΛΑΣ (Άρης Βελουχιώτης) όπου υπογράφουν την συνθήκη Πλάκας -Μυροφυλλου με σκοπό το τέλος του εμφυλίου, .Δεν διήρκησε και πολύ βέβαια η εν λόγω συνθήκη!!

Πολλές φόρες έγιναν απόπειρες συντήρησής της όπως το 1928  και το 1943 μετα τον βομβαρδισμό της .

Το 1984 διάφοροι φορείς  τοπικοί και μη αρχίσαν μελέτες για την συντήρηση της Γέφυρας ,αλλά δυστυχώς ,δεν πρόλαβαν να γίνουν οι αναγκαίες παρεμβάσεις για την διάσωση της .

Η Γέφυρα Πλάκας αποτελεί μέρος της Πολιτιστικής μας κληρονομίας και έχει ανακηρυχθεί Ιστορικά διατηρητέο Μνημείο από το 1972.Ειναι δε το μεγαλύτερο μονοτοξο των Βαλκανίων.

Το 2014 είχα την τύχη να επισκεφθώ και να θαυμάσω από κοντά αυτό το κομψοτέχνημα  φέρνοντας μου ρίγη ,δέος και ερωτηματικά όπως τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι δημιουργοί της με ένα τόσο δύσκολο εγχείρημα και μάλιστα εκείνη την εποχή που τα σημερινά μέσα δεν υπήρχαν !!

Η εν λόγω γέφυρα δεν χρησιμοποιείτο για διέλευση οχημάτων κι έτσι κατασκευάστηκε από τον στρατό μια τύπους bailey μεταλλική, η οποία κι αυτή με την σειρά της έχει κατά κάποιον τρόπο την δική της ιστορία και η οποία υπάρχει   έως και σήμερα .

Η Μεταλλική Γέφυρα είχε αρχικά τοποθετηθεί από τους Ιταλούς δίπλα από την γέφυρα της Άρτας ,κυριολεκτικά κολλημένη επάνω της , για της ανάγκες διαλευσεως των ,αλλά το 1960 αποσυναρμολογήθηκε και μεταφέρθηκε  στον οικισμό της Πλάκας. 

Η μεταλλική Γέφυρα θα αντικατασταθεί σύντομα  από ότι γνωρίζω

2/2/2015 .Τα πρωτοσέλιδα εφημερίδων, τα ΜΜΕ και το διαδίκτυο αναφέρουν ως πρώτο τους θέμα την Κατάρρευση της Γέφυρας Πλάκας το προηγούμενο βράδυ. Αποσβολωμένη κοιτάω με απορία την τηλεόραση και δεν πιστεύω ούτε τι βλέπω ,ούτε το τι ακούω.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή γυρνώντας στην προηγουμένη ημέρα .Τι ακριβώς συνέβη και πως το ζήσαμε εμείς οι κάτοικοι των Τζουμέρκων.

Ένας κατάμαυρος ουρανός σκεπάζει την Ήπειρο από άκρη έως άκρη .Έντονες βροχοπτώσεις ,ριπές δυνατού ανέμου ,κεραυνοί ,αστραπές . Τόσο ακραία καιρικά φαινόμενα που παρόμοιά τους δεν έχω ξαναζήσει ούτε καν στην Αγγλία. Μια πραγματική Θεομηνία σε τέτοιο βαθμό που η Ήπειρος ανακηρύσσεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Τα φαινόμενα γίνονται πιο έντονα κατά τις βραδινές ώρες.

Καλλιέργειές και σπίτια πλημμυρίζουν, κατολισθήσεις και αποκλεισμοί δρόμων, δέντρα ξεριζώνονται ,εκκενώνονται οικισμοί. Το όλο σκηνικό είναι αρκετά τρομακτικό για όλους μας  αλλά δεν νομίζω ότι κανένας από εμάς ήταν προετοιμασμένος για την μεγάλη συμφορά  που θα χτυπούσε την Ήπειρο.

Άγνωστο βέβαιά σε όλους μας ,τα νερά του ποταμού έχουν φουσκώσει περισσότερο από κάθε άλλη φορά .Η Στάθμη του νερού έχει ανεβεί επικίνδυνα  κι ένας τεράστιος χείμαρρος κατεβαίνει από το βουνό  παρασύροντας στο πέρασμά του ότι βρει μπροστά του.

Στο διάβα του δυστυχώς  ,βρίσκει την γέφυρα. Την χτυπάει ανελέητα .Η ήδη γερασμένη, ταλαιπωρημένη από τα  πολλά δεινά κατά το πέρασμά των χρόνων (βομβαρδισμό, προηγούμενες έντονες βροχοπτώσεις, σεισμούς )γέφυρα δεν αντέχει και ένα μεγάλο της κομμάτι καταρρέει σαν χάρτινος πύργος.

Την επομένη μέρα , όπως προανέφερα γίνεται γνωστή η κατάρρευση με τους Ηπειρώτες να θρηνούν για την γέφυρα για την οποία ήταν τόσο υπερήφανοι.

Στην θέση της Γέφυρας ένα μεγάλο κενό με τα ερείπιά της μέσα στο ποτάμι  που μόνο δάκρυα  φέρνει στα ματιά όλων μας.

Άμεσα σπεύδουν στο σημείο για μια επιτόπου εκτίμηση και καταγραφή των ζημιών, κλιμάκια Υπουργείων ( Υποδομών και Πολιτισμού)και άλλων τοπικών φορέων.

Ο τότε αναπληρωτής Υπουργός Υποδομών ,εκτιμώντας την κατάσταση , όχι μόνο ανακοινώνει αλλά και υπόσχεται την αποκατάστασή κι αναστήλωση της γέφυρας , τονίζοντας ότι η όλη διαδικασία είναι εφικτή δίνοντας έτσι ανακούφιση κι ελπίδα στους Ηπειρώτες.

Την μελέτη αναλαμβάνει το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο κι άμεσα αρχίζει η συγκομιδή των ερειπίων από το ποτάμι.

Στο Ε.Μ.Π. ,τα  αρμόδια Υπουργεία ,την  Περιφέρεια Ιωάννινων,  την ΕΥΔΕ Πατρών, το Τεχνικό Επιμελητήριο Ιωάννινων και οι Δήμοι Τζουμέρκων οφείλουμε την υλοποίηση της υποσχέσεως εκείνης της ημέρας. Με άψογη συλλογική  και αρμονική συνεργασία μεταξύ τους κατάφεραν ,4 χρόνια μετα (4/12/2019 )να έχουν έτοιμη την βασική κατασκευή της γέφυρας.

Σήμερα το έργο έχει πλέον παραδοθεί. Το Ηπειρωτικό στολίδι ,η γέφυρα Πλάκας στέκει πλέον αγέρωχη ,γερή ,δυνατότερη από ποτέ ,πάνω από τον Άραχθο και πάντα στο ίδιο σημείο ,περιμένοντας όλους εμάς για μια ξενάγηση στους χώρους της και ταυτόχρονα μια εξιστόρηση από μέρους της για την πλούσια ιστορία της και τα δεινά που υπέστη.

ΚΕΙΜΕΝΑ ,ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΚΑΘΛΥΝ ΚΡΑΙΤΟΝ ΤΡΙΑΝΤΟΥ

ΜΕΛΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ 

ΔΗΜΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΩΝ ΤΖΟΥΜΕΡΚΩΝ