Πάργα, το στολίδι του Ιονίου

Το αφιέρωμα έγινε στο τεύχος Ιουλίου – Αυγούστου 2016 στο περιοδικό Step

Η Πάργα είναι παραθαλάσσια κωμόπολη που βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα του νομού Πρέβεζας της άλλοτε επαρχίας Μαργαριτίου. Είναι κτισμένη αμφιθεατρικά επί του γήλοφου Πεζόβολος σε υψόμετρο 139 μ. και έως τα παράλια του Ιόνιου Πελάγους. Έχει πληθυσμό 2.415 κατοίκους. Αποτελεί ιστορική έδρα του δήμου Πάργας. Έδρα του δήμου είναι το Καναλλάκι, αλλά η Πάργα αποτελεί οικονομικό, εμπορικό και τουριστικό κέντρο της περιοχής.

Ο δήμος Πάργας ανήκει στο νομό Πρέβεζας αν και περικλείεται εδαφικά από τον Νομό Θεσπρωτίας και βρίσκεται στα νοτιοδυτικά της Ηπείρου, κοντά στον ποταμό Αχέροντα. Η Πάργα απέχει περίπου 68 χιλιόμετρα από την Πρέβεζα και 40 χιλιόμετρα από την Ηγουμενίτσα και έχει απέναντι της τα γραφικά νησιά των Παξών και Αντίπαξων.

Η πόλη διατηρεί την οχύρωσή της ενώ στη δεξιά πλευρά της, υψώνεται το μεσαιωνικό κάστρο της Πάργας με πολλά κτίρια μέσα σ΄ αυτό.

Παλαιότερα η Πάργα ήταν επίσης γνωστή από τα εκλεκτά κίτρα που παράγονταν στη γύρω περιοχή, τα λεγόμενα “εβραϊκά κίτρα”, που εξάγονταν στην Ευρώπη και Αμερική.

Το νησί της Παναγίας στην Πάργα

Σήμερα η Πάργα αποτελεί το πιο πολυσύχναστο τουριστικό θέρετρο της περιοχής. Σε κοντινή απόσταση υπάρχουν οι παραλίες Κρυονέρι, Πίσω Κρυονέρι (εντός του οικισμού της Πάργας), ο Βάλτος και το Σαρακήνικο στα δυτικά, ο Λίχνος και ο Αϊ Γιαννάκης στα ανατολικά. Απέναντι ακριβώς από την πόλη υπάρχει το γραφικό Νησί της Παναγιάς στο οποίο είναι κτισμένη εκκλησία καθώς και μεσαιωνικά ενετικά και γαλλικά κτίσματα. Αποτελεί τον πιο δημοφιλή τουριστικό προορισμό της Ηπείρου. Είναι χτισμένη στις παρυφές του ενετικού κάστρου και είναι εμφανώς επηρεασμένη από την επτανησιακή αρχιτεκτονική.

Αρχαίοι και ρωμαϊκοί χρόνοι

Στη βραχώδη και απόκρημνη χερσόνησο, όπου είναι χτισμένη η σημερινή Πάργα, τοποθετείται η ελληνιστική πολίχνη Τορύνη (του Πτολεμαίου και του Πλουτάρχου), η οποία φαίνεται ότι επέζησε ως τα υστερορωμαϊκά χρόνια εξαρτώμενη διοικητικά από τη ρωμαϊκή αποικία της Φωτικής. Η Τορύνη κατείχε μια πολύ επίκαιρη θέση τόσο από γεωσυγκοινωνιακή όσο κι από γεωοικονομική άποψη. Συγκεκριμένα έλεγχε τον χερσαίο ρωμαϊκό δρόμο, που οδηγούσε από τις θεσπρωτικές ακτές στην ενδοχώρα (στην πεδιάδα Μαργαριτίου). Έπειτα είχε τον έλεγχο των δυο όρμων, του Βάλτου και του Κρυονερίου, απ’ όπου περνούσαν υποχρεωτικά τα πλοία που ακολουθούσαν τον διεθνή θαλάσσιο δρόμο Απολλωνίας-Βουθρωτού-Νικόπολης.

Βυζαντινοί (Μεσαιωνικοί) και νεότεροι χρόνοι

Αποτέλεσε κτήση των Νορμανδών, οι οποίοι έκτισαν το πρώτο φρούριο το 14ο αι. και κατόπιν των Bενετών, των Γάλλων, των Άγγλων και των Τούρκων. Στα χρόνια της Ενετοκρατίας είχε σημαντικά προνόμια, γνώρισε οικονομική ακμή και αποτέλεσε γέφυρα ανάμεσα στην Τουρκοκρατούμενη Ελλάδα και τη Βενετία.

Όπως αποδεικνύεται ιστορικά η Πάργα υπήρχε ως οικισμός από τους βυζαντινούς χρόνους. Η περιοχή κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους δεχόταν πολλές επιθέσεις και επιδρομές πειρατών και ληστών. Το 1401 η πόλη βρίσκεται υπό βενετική κτίση μετά από συνθήκη των δύο πόλεων, όπου και θα παραμείνει μέχρι το 1797. Κατά τη διάρκεια της βενετικής διοίκησης η Πάργα οχυρώνεται καθώς χτίζεται το κάστρο της, γίνεται εμπορικό κέντρο (στο Βάλτο σώζεται ακόμα η Ντογάνα, δηλαδή το Τελωνείο της εποχής), αποκτά προνόμια και αυτοδιοίκηση και αναπτύσσεται οικονομικά. Παράλληλα, οι Βενετοί διατάζουν τη φύτευση του ελαιώνα, με αποτέλεσμα ένα σημαντικό μέρος των Παργινών να ασχολούνται με την παραγωγή ελιάς και λαδιού.

Την ίδια αυτή περίοδο αναπτύσσεται σημαντική εκπαιδευτική κίνηση με πρωτεργάτες ονομαστούς δασκάλους, όπως τον Ιερομόναχο Φιλόθεο, τον Αναστάσιο Μοσπινιώτη, τον Ανδρέα Ιδρωμένο και Χριστόφορο Περραϊκό, τον Αγάπιο Λεονάρδο, κ.ά.

Tο 1797 πέρασε από ενετική σε γαλλική κυριαρχία και το 1814 σε αγγλική. Οι Άγγλοι την πούλησαν στον Aλή Πασά με συνθήκη στις αρχές του 19ου αιώνα και χάνει τα προνόμια των προηγούμενων αιώνων. Οι Παργινοί αντιδρούν στη συνθήκη, καθώς χάνουν σημαντικό μέρος των περιουσιών τους και για να μην υποδουλωθούν κατέφυγαν στην Κέρκυρα (1819). Η συλλογική μνήμη έχει διασώσει το θρήνο τους και τη φυγή τους προς την Κέρκυρα ως ένα σημαντικό και τραγικό γεγονός στην ιστορία της πόλης.

 Η διαγωγή αυτή των Άγγλων προς τους Παργινούς φέρεται να προκάλεσε τότε την παγκόσμια κατακραυγή. Σχετικό τυγχάνει και το δημοτικό τραγούδι “Της Πάργας” όπου και περιγράφεται ο τραγικός εκείνος ξεριζωμός των Παργινών. Σπουδαίος επίσης είναι σχετικός πίνακας του Διον. Τσόκου η “Φυγή της Πάργας”. Ο ιταλός ποιητής Giovanni Berchet περιέγραψε το δράμα των κατοίκων στο έργο του “I Profughi di Parga” (1820) από το οποίο εμπνεύστηκε ο Francesco Hayez τον ομότιτλο πίνακα (1830).

Έτσι η Πάργα ήταν η τελευταία πόλη του ηπειρωτικού ελλαδικού χώρου που πέρασε σε τουρκική κατοχή. Το 1913 η Πάργα εντάσσεται στο Ελληνικό κράτος. Πολλοί Παργινοί επιστρέφουν στον τόπο τους μετά την απελευθέρωση, στις 23 Φεβρουαρίου του 1913.

Το κάστρο

Πριν κατασκευαστεί το ισχυρό κάστρο της Πάργας που σώζεται μέχρι και σήμερα, οι κάτοικοι της Πάργας προσπαθούσαν να διατηρούσαν οχυρωμένη την πόλη, που ήταν εκτεθειμένη προς τη θάλασσα, ώστε να μπορούν να αντιμετωπίζουν τους επιδρομείς. Στην προσπάθεια τους αυτή είχαν φτιάξει τις πρώτες οχυρωματικές κατασκευές και με τη βοήθεια των Νορμανδών. Το 1452 καταλαμβάνει την οχυρωμένη θέση ο Χατζή Μπέης αλλά το το 1454 το ανακαταλαμβάνουν οι κάτοικοι της. Ο Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα το 1537 κατεδάφισε το υπάρχον φρούριο και πόλη.

Το κάστρο κατασκευάζεται εκ νέου με την βοήθεια των Ενετών, αλλά πριν ολοκληρωθεί κατεδαφίζεται ξανά από τους Τούρκους. Οι Ενετοί το 1792 χτίζουν για τρίτη και τελευταία φορά ένα τέλειο δυνατό φρούριο, που μένει απόρθητο μέχρι το 1819, παρά τις επιθέσεις κυρίως του Αλή Πασά των Ιωαννίνων που ψηλά από το κάστρο της Αγιάς – Ανθούσας τους πολιορκεί.

Στο κάστρο της Πάργας θα μπορεί κανείς να φτάσει μέσα από στενά δρομάκια και σκαλοπάτια από το λιμάνι της Πάργας και υπάρχει και πλακοστρωμένος δρόμος που οδηγεί στην παραλία του Βάλτου.

Το κάστρο είναι επισκέψιμο από νωρίς το πρωί έως αργά το βράδυ.

Παργινά – Κανάρεια

Κάθε χρόνο τον δεκαπενταύγουστο πραγματοποιούνται πολιτιστικές εκδηλώσεις στο Δήμο Πάργας, τα επονομαζόμενα Παργινά ή Κανάρεια. Οι εορτασμοί έχουν θρησκευτικό και ιστορικό χαρακτήρα.

Το βράδυ του εορτασμού της Παναγίας ο κόσμος μεταφέρεται με βάρκες στο νησάκι της Παναγιάς που βρίσκεται μπροστά από την πόλη της Πάργας. Το επόμενο βράδυ ανήμερα της Παναγιάς (15 Αυγούστου) πλήθος κόσμου συγκεντρώνεται στον χώρο του λιμανιού για να παρακολουθήσει τη “βαρκαρόλα” η οποία αναπαριστά την επιστροφή των Παργινών και των Ιερών Κειμηλίων τους στην Πάργα.

Φωτογραφίες: Φώτης Μαραζόπουλος