Ο Χαράλαμπος Πάλλας σκοτώθηκε στον εμφύλιο ή κατέφυγε σε κάποια από τις ανατολικές χώρες;

Ο  Χαράλαμπος Πάλλας σκοτώθηκε στον εμφύλιο ή κατέφυγε σε κάποια από τις ανατολικές χώρες;

Του Μάριου Αναστασίου Μπίκα

Ο Χαράλαμπος Πάλλας ήταν γιος του Κωνσταντίνου Πάλλα[1] και της Βασιλικής Μάστορα.  Γεννήθηκε στο Καριώτι της Παραμυθιάς το 1930. Αδέρφια του ήταν ο Δημήτρης, η Αυγερινή, η Γλυκερία και ο Περικλής.

Όταν στις 21.05.1948 ο στρατός του ΕΑΜ δεν μπόρεσε να καταλάβει την Παραμυθιά, αναχώρησε χαράματα για στο Σούλι.  Περνώντας  από το Πάνω Καριώτι, από κει περνούσε τότε ο δρόμος Παραμυθιά – Σούλι,  πήρε μαζί του  τον Πέτρο Νικολάου (Σταύρου)  και  το Χαράλαμπο Πάλλα. (Βλ. π. κ. μαρτυρίες).

Ο Πέτρος Νικολάου, μετά την κατάρρευση του Δημοκρατικού Στρατού τον Αύγουστο του 1949, κατέληξε στη Ρωσία. Εκεί παντρεύτηκε και απόκτησε μια κόρη. Το 1977, μετά από ενέργειες του συγγενούς του Καριωτίτη Στέλιου του Γιώγο Κώστα (Σταύρου), ήρθε για πρώτη φορά στο  Καριώτι. Απεβίωσε στη Ρωσία, όπου και ετάφη. Η επιθυμία του, έστω και νεκρός να μεταφερθεί στη γενέτειρά του,   δεν εκπληρώθηκε.
Το τέλος του Χαράλαμπου Πάλλα

Στο δεύτερο ήμισυ του 1948, σύμφωνα με τη μαρτυρία κυρίως του Καριωτίτη Γιώτη Σιώχου, ενταγμένου στο ΕΑΜ,  σε περιοχή του χωριού Ζαγόρτσα (σήμερα Πολύγυρος) των Ιωαννίνων διεξήχθη  μεγάλη μάχη ανάμεσα στο Δημοκρατικό και τον Εθνικό στρατό. Στη

μάχη αυτή, που έλαβαν μέρος και αεροπλάνα, αεροπορική ριπή βρήκε το Χαράλαμπο Πάλλα και δεν άφησε ίχνος από το νεανικό του σώμα.

Μια άλλη άποψη αναφέρει ότι  κάποιος Παραμυθιώτης, που μετά τον εμφύλιο κατέφυγε και ζούσε στη Ρωσία, απέστειλε από κει σε συγγενή του στην Παραμυθιά  φωτογραφία, στην οποία εικονίζονταν τρεις άνδρες.  Στο πίσω μέρος της έγραφε :

Ο τρίτος πατριώτης είναι ο Χαράλαμπος Πάλλας από το Καριώτι.

Τη φωτογραφία αυτή ο παραλήπτης την επέδειξε  στον  Κώστα Πάλλα, ο οποίος,  αφού αναγνώρισε το γιο του Χαράλαμπο,  έβγαλε  φωτο-γραφία του, την κορνίζωσε και την τοποθέτησε στο σαλόνι του σπιτιού του, όπου υπάρχει μέχρι σήμερα.  Δεν  εξακριβώθηκε όμως πότε και πού τραβήχτηκε η φωτογραφία.

Ο αδερφός του Χαράλαμπου ο Δημήτριος, παρά το γεγονός ότι για την ανεύρεσή του κατέφυγε στις Αναζητήσεις  του  Ερυθρού Σταυρού, δεν είχε απολύτως καμία πληροφορία.

Στο δημοτολόγιο του Δήμου Σουλίου ο Χαράλαμπος Πάλλας φέρεται ότι βρίσκεται ακόμη στη ζωή.
Μαρτυρίες

(Οι παρακάτω μαρτυρίες είναι διαμορφωμένες κατά  τέτοιο τρόπο ώστε να μην αλλοιώνεται το πραγματικό τους νόημα)

–  Ο Περικλής Πάλλας  (αδελφός του Χαράλαμπου Πάλλα)

« Η οικογένειά μας έχει τις ρίζες της στα Γραμμενοχώρια των Ιωαννίνων. Εκεί ο παππούς του πατέρα μου στον καιρό της Τουρκοκρατίας διέπραξε κάποιο έγκλημα και για να γλιτώσει ήρθε στο Καριώτι Παραμυθιάς, παίρνοντας το επίθετο Πάλλας. Ο Σπύρος Μουσελίμης[2] έχει γράψει ότι το επίθετό μας Πάλλας, προήλθε από το επώνυμο Πάλλης. Εγώ δεν παραδέχομαι την άποψη αυτή, γιατί οι πρόγονοί μου στα Γραμμενοχώρια δεν είχαν το επώνυμο Πάλλης.

Το Χαράλαμπο τον αδελφό μου τον πήρε στο ΕΑΜ ο συγχωριανός  του Πέτρος Νικολάου, αδερφός του Τσίλη και Γιάννη Νικολάου. Εμείς είχαμε την εντύπωση ότι ο Χαράλαμπος με το τέλος τους εμφύλιου πήγε σε κάποια από τις ανατολικές χώρες. Όταν όμως αργότερα ήρθε από κει ο Πέτρος και τον ρωτήσαμε για το Χαράλαμπο, δε μας έδωσε καμιά απάντηση. Εγώ, μας είπε,  μαζί του πήγα μέχρι πίσω στο Σούλι και μετά χωρίσαμε. Κάποιος άλλος μας είπε ότι σκοτώθηκε στις μάχες πάνω στο Γράμμο και Βίτσι. Στη δεκαετία του 1960 Παραμυθιώτης που ζούσε στο ανατολικό μπλοκ, έστειλε σε συγγενή του στην Παραμυθιά μια φωτογραφία, στην οποία απεικονίζονταν τρεις άνδρες. Στο πίσω μέρος της φωτογραφίας έγραφε ότι ο τρίτος πατριώτης είναι ο Χαράλαμπος Πάλλας από το Καριώτι. Ο πατέρας μου βρήκε τη φωτογραφία αυτή, την πήγε στο Μαντέλο φωτογράφο της Παραμυθιάς  και απομόνωσε το Χαράλαμπο από τους άλλους δύο. Οι γονείς μου μέχρι που έφυγαν από τη ζωή, είχαν τη φωτογραφία αυτή, τη μόνη φωτογραφία από το Χαράλαμπο, σαν εικόνισμα. Το 1960 ο αδερφός μου ο Μήτσιος είχε βάλει αγγελία στον Ερυθρό Σταυρό, αλλά δεν πήρε καμιά απάντηση. Θυμάμαι ότι τότε είχαμε ακούσει το όνομά του στο ραδιοφωνικό  σταθμό της Κέρκυρας. Στο Δημοτολόγιο του Δήμου Σουλίου φέρεται ακόμη ότι ζει και μάλιστα στις εθνικές εκλογές του 2007 ήταν γραμμένος στους εκλογικούς καταλόγους ».

–    Ο Κίτσιος  Κοντός  (Καριωτίτης) :

«  Ο Χαράλαμπος Πάλλας ήταν παιδί του Κώστα Πάλλα και στο αντάρτικο τον πήρε ο Πέτρος Νικολάου, που πέθανε στη Ρωσία. Πίσω στο Ασπροχάλικο του Ποπόβου έγινε μεγάλη  μάχη, στη διάρκεια της οποίας σκοτώθηκε ο Χαράλαμπος και από το σώμα του δεν βρήκαν απολύτως τίποτε. Είπαν ότι έπεσε πάνω του μια ριπή αεροπλάνου … ».

–   Ο Μιχάλης Κοντός Καριωτίτης και  πρώην Γραμματέας του Καριωτιού :

« Ο Χαράλαμπος του Κώστα Πάλλα ήταν γεννημένος το 1930. Ήταν ένα ζωντανό και εύθυμο παιδί. Στο αντάρτικο τον  πήρε  ο  Πέτρος Νικολάου στις 21.5.1948, όταν κατέβηκαν στην Παραμυθιά οι αντάρτες.  Αργότερα  άκουσα το Γιώτη Σιώχο που έλεγε ότι ο Χαράλαμπος χάθηκε το 1948 στη Ζαγόρτσα  ( σήμερα Πολύγυρος) των Ιωαννίνων μετά από δυνατό βομβαρδισμό.

Η φωτογραφία με το Χαράλαμπο, που σήμερα έχει ο αδερφός του Περικλής, κατά τη γνώμη μου, δεν είναι ο Χαράλαμπος. Εγώ ήμουν δυο χρόνια μικρότερός του,  αλλά τον  θυμάμαι πολύ καλά και μάλιστα το 1939 πήγαινα μαζί του καθημερινά στο δημοτικό σχολείο της Παραμυθιάς. Τα μαλλιά του Χαράλαμπου ήταν λεία[3] σαν  πράσα και όχι όπως τα δείχνει η φωτογραφία.  Επίσης τα πραγματικά χαρακτηριστικά του προσώπου του δεν  έχουν καμιά σχέση με αυτά που δείχνει η φωτογραφία. Η άποψη που υπο-στηρίζουν μερικοί ότι έφυγε στη Ρωσία, δεν τη θεωρώ σωστή ».  

[1] . Ο Κωνσταντίνος Πάλλας  (1899- 1981)  ήταν γιος του Καριωτίτη Δημήτρη Πάλλα και της Ζωίτσας  από το Ζερβοχώρι. Παντρεύτηκε δυο φορές : Την πρώτη φορά  τη Λένη,  κόρη του Νάσιο Κοκκίνη και τη δεύτερη τη Βασιλική του Τσίλη  Μάστορα από τους Κουκουλιούς. Αδερφός του ήταν ο Χαράλαμπος Πάλλας, που σκοτώθηκε το 1912 στη μάχη που έγινε  εναντίον των Τούρκων στο  Αϊ Γιώργη του Καριωτιού. (Πληροφορίες  Κίτσιο  Κοντός)

[2] .  Σπ. Γ.Μουσελίμη : «Ιστορικοί περίπατοι ανά τη Θεσπρωτία », Θεσ/νίκη 1976, σελ. 25:  « Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΠΑΛΛΗ …  Στη Χούβιανη μεταξύ Παραμυθιάς – Βέλλενης (σ.σ. Βέλλιανης), σώζεται οικογένεια Πάλλα»                   

[3] . Τα μαλλιά του Χαράλαμπου ήταν λεία : (σ.σ.)  Την άποψη αυτή υποστηρίζουν και  οι Καριωτίτες  Θ.Τ., γεννημένος το 1925 και Ευάγγελος Ευθυμίου Πατσούρας  γεν. το 1932.