Ακολουθήστε μας στο VIBER για να λαμβάνετε σε πραγματικό χρόνο τις αναρτήσεις μας.

https://invite.viber.com/?g2=AQAhvsW7isOUdlCEkVCqv7YorRka1dt%2FMmmYsdlj%2BHNRIl0RiuqqmD4CiLD5s2SY

Όποτε θέλετε μπορείτε να αποχωρίσετε (αν και δεν το θέλουμε).

Η Σπηλιά του Αγίου Αρσένη στο όρος Κορύλα

                        Του Μάριου Αναστασίου Μπίκα

Ως μαύρη κηλίδα  διακρίνεται στην πλαγιά του Κορύλα η Σπηλιά του Αγίου Αρσένη. Από την αριστερή πλευρά της πλαγιάς  και ακριβώς πιο κάτω από  το καμπύλο της κορυφογραμμής, στη μη εικονιζόμενη χαράδρα,, γκρεμοτσακίστηκαν Ιταλοί και Μου-σουλμάνοι Τσάμηδες μαζί με τα υποζύγιά κατά την οπισθοχώρησή τους στη μάχη του Σταυρού 21.05.43.


                                                 (Φωτό. Βασίλειος Ε. Κούρτης)

Θέση – ονομασία

Η Σπηλιά του Αγίου Αρσένη βρίσκεται νοτιοανατολικά της Παρα-μυθιάς, επί του όρους Κορύλα, δεξιά της ψηλότερης (;) αυτού κορυφής   και εντός των ορίων της Τοπικής Κοινότητας Βέλλιανης (σήμερα Χρυσαυγής). Παλιότερα, πριν το 1913, ανήκε στην ενορία της Τοπ. κοινότητας Ποπόβου (σήμερα Αγίας Κυριακής).

Οι ταξιδεύοντες  Πάργα – Παραμυθιά – Γιάννενα, όταν βρεθούν στο ύψος της Κυράς – Παναγιάς και του Ξηρολόφου, ατενίζοντας τον έμπροσθεν αυτούς Κορύλα, διακρίνουν επ’ αυτού μεγάλη μελανή κηλίδα με άσπρο σταυρό στο κάτω μέρος της.  Η κηλίδα αυτή είναι η Σπηλιά του Αγίου Αρσένη, ο δε τωρινός άσπρος σταυρός  δωρεά των  Παραμυθιωτών αδελφών Δήμου, Ηλία και Ιωάννη. Τον προηγούμενο σταυρό είχαν δωρίσει ο  Κώστας Καλύβας με τα αδέρφια και ο Δημήτριος  Βασιλείου Λιάκος.

Ονομάζεται Σπηλιά του Αγίου Αρσένη, επειδή εντός αυτής, όπως παραδοσιακά σώθηκε, ασκήτευσε ο Άγιος Αρσένης, τοπικός  Άγιος.    Στο δεξιό μέρος της Σπηλιάς υπάρχει μικρό σπήλαιο, η Σκήτη του, μεταμορφωμένη, άγνωστο πότε, σε μικρό  παρεκκλήσι.

Η επίσκεψη

Ο επισκέπτης, που επιθυμεί να ανέβει στη Σπηλιά του Αγίου Αρσένη, αναχωρώντας από την Παραμυθιά,  δύναται  με το αυτοκίνητο να φθάσει ή να προσεγγίσει μία από τις παρακάτω αφετηρίες :

α.  Σβάρες του Καριωτιού  

Για να φθάσει κανείς με αυτοκίνητο στις Σβάρες του Καριωτιού έχει δύο δυνατότητες:

Η πρώτη : Παραμυθιά – Κατασκήνωση – Άνω Καριώτι – Σβάρες Καριωτιού

Η δεύτερη : Βέλλιανη – Αρχαία Ελέα – Γαλατσίδα – Σβάρες Καριωτιού.  

Από τις Σβάρες του Καριωτιού πεζή, ακολουθώντας το νεοεπισκευα-σμένο μονοπάτι, φθάνει στη Σπηλιά του Αγίου Αρσένη.

Η διαδρομή αυτή είναι ακίνδυνη, εύκολη, η διάρκεια της ανάβασης  υπολογίζεται  περίπου σε μία ώρα και προσφέρεται για κάθε ηλικία.

β.  Λευτροχώρι Παραμυθιάς

Από την Παραμυθιά ακολουθώντας τη διαδρομή προς Ιωάννινα, προτού εισέλθει στην Εγνατία οδό, δεξιά συναντά το χωριό Λευτρο-χώρι, γνωστό,  κυρίως, από τις μάχες των Βαλκανικών πολέμων 1912 – 1913.  Από δω πεζή ανεβαίνει την κορυφογραμμή του Κορύλα και, όταν συναντήσει το μονοπάτι που ξεκινά από το Σταυρό,  στρίβει δεξιά. Στη συνέχεια, μετά την απότομη κατηφόρα,  ατενίζει ανατολικά τη Σπηλιά του Αγίου Αρσένη. Η διαδρομή στην ολότητά της είναι ομαλή,  ακίνδυνη και προσφέρεται για μεσήλικες και νέους.

γ.  Αλωνάκι του Κορύλα  

Ξεκινώντας με το αυτοκίνητο από την πλατεία της Βέλλιανης, μετά από τρία (3) περίπου χιλ. παρκάρει  στην  Αρχαία Ελέα ή  500 μ. πιο πάνω στη Γράβα του Μπούλμου. Από τα σημεία αυτά πεζή ακολου-θώντας το μονοπάτι του Σταυρού, φθάνει  στο Αλωνάκι.  Από δω, μετά τη  μικρή κατηφόρα, στρίβει αριστερά, περνώντας το Κιόνι του Ζοργιάννη και το Κιόνι του Μαργαρίτη.  Και, μετά από  δύο περίπου ώρες, φθάνει στη Σπηλιά του Αγίου Αρσένη. Η διαδρομή είναι δύσκολη, επικίνδυνη, απαιτεί οδοδείκτη και προσφέρεται για νέους αθλούμενους στην ορειβασία

δ.  Σταυρός του Κορύλα. 

Μετά το Αλωνάκι, ακολουθώντας το μονοπάτι του Σταυρού, φθάνει στο Σταυρό, το φρύδι του Κορύλα.  Από εδώ στρίβει αριστερά, βαδίζοντας το μικρό μονοπάτι κατά μήκος της κορυφογραμμής, από την οποία απολαμβάνει την πανοραματική θέα δυτικά και ανατολικά. Συνεχίζοντας  την πορεία, μετά από λίγα λεπτά, κατεβαίνει την πλαγιά προς την πλευρά της Βέλλιανης, ευρισκόμενος απότομα κάτω από τη   Μεγάλη Σπηλιά του Αγίου Αρσένη.  Προσφέρεται για μεσήλικες και  νέους.

Ο εσωτερικός χώρος της Σπηλιάς 

Η Σπηλιά  του Αγίου Αρσένη, τεραστίων διαστάσεων σε ύψος και πλάτος, προκαλεί το θαυμασμό σε κάθε επισκέπτη. Εισερχόμενος  εντός αυτής, δεξιά της μπορεί να επισκεφτεί τη Σκήτη του Αγίου Αρσένη, διαμορφωμένη σε Παρεκκλήσι, του οποίου το τέμπλο κατά-σκευάστηκε το 2012 από την ενορία της Βέλλιανης και με χρήματα που διατέθηκαν από το παγκάρι του.

Κάτω από το ξύλινο πατάρι κρέμεται  η καμπάνα,  δωρεά του Κώστα Καλύβα και των αδελφών του (Παραμυθιά). 

Στο βάθος της Σπηλιάς και από τη δεξιά  πλευρά της  υπάρχει στέρνα βάθους 0,80 πόντων και πλάτους μισού μέτρου περίπου, εντός της οποίας συγκεντρώνεται νερό, του οποίου η στάθμη διατηρείται πάντα στο ίδιο ύψος. Τη στέρνα αυτή επισκεύασαν με δαπάνες και εργασία ο Κώστας Καλύβας (Παραμυθιά), ο Αθανάσιος Σιώζος (Ραχούλι), οι  Αριστοτέλης Μπίκας και Κων/νος Λώλος  (Βελλιανίτες),ο Φιλόλο-γος,Δ/ντής του Γυμνασίου Παραμυθιάς  Δημήτριος Κοντός (Καριώτι), κ.α., έχοντας για  κτίστες το Γιάννη Πατσούρα και Στυλιανό Σταύρου (Καριώτι). Μετά το τέλος της επισκευής  τοποθέτησαν στην οροφή της μεταλλικό ανοξείδωτο κάλυμμα με σύρτη, ώστε, για τους διψασμένους,

Η Σπηλιά του Αγίου Αρσένη
Η άνοδος στη Σπήλια γίνεται από την αριστερή της πλευρά.
Φωτογραφία : Κωνσταντίνου Τάχια (Πανεπιστήμιο Στουτγκάρδης)

το νερό να διατηρείται καθαρό. Το  νερό της στέρνας,  είναι πόσιμο, κρύο, χωνευτικό και δεν στερεύει καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Οι πιστοί  το θεωρούν αγίασμα και καθένας τους, όταν φθάνει στη Σπηλιά,  δοκιμάζει για να’ χει τη χάρη του Άγιου.

Σύμφωνα με τον Κώστα Καλύβα, το εν λόγω νερό  πηγάζει από την καλυμμένη στο βράχο σχισμή.   Από κει αθέατο συγκεντρώνεται  στην Στέρνα.

Πιο πάνω από  τη στέρνα υπάρχει μικρή φυσική προβλήτα, από την οποία με τη βοήθεια σιδηράς κλίμακας[1] (σκάλας) – δωρεά του Αρσένη Χαραλάμπου Παπαφώτη – αρχίζει η απότομη ανάβαση για την Αγία Τράπεζα

Η ανάβαση στην Αγία Τράπεζα…

Η  ανάβαση  στην Αγία Τράπεζα διαρκεί περίπου μία ώρα. Είναι αξιο-θαύμαστη με πολλούς σταλακτίτες και σταλαγμίτες σε διάφορα σχήματα και με πολλές δεξαμενές, φτιαγμένες από τον ίδιο μάστορα, τη φύση, και με το ίδιο υλικό. Οι δεξαμενές αυτές είναι όλες  γεμάτες

Ο Κώστας Καλύβας (1929-2019) λάτρης του Αγίου Αρσένη του Κορύλα, εφέτος δε θα βρίσκεται στη γιορτή του, Κυριακή, 12.05.2019.

… Κώστα σού κρένει στο βουνό ο ΄Αγιος Αρσένης
            να καθαρίσεις τη σπηλιά, το άγιασμα στη στέρνα,
             ν’ ασπρίσεις και την εκκλησιά, ν’ ανάψεις τα καντήλια …

Η φωτογραφία:  Από το Αρχείο του φωτογράφου Ζιάγκα Κων/νου (Παραμυθιά).

με νερό, εκτός από μία, η οποία είναι άνυδρη καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, επειδή, κατά την παράδοση, λούστηκε σ’ αυτή κάποια Τουρ-κάλα. Η διαδρομή τελειώνει σε πέτρινο ορθογώνιο σκαλοπάτι, την Αγία Τράπεζα όπως το ονομάζουν. Οι αναβάτες προσκυνητές, μόλις φθάσουν στο σημείο αυτό, κάνουν το σταυρό τους, ανάβουν κεριά και λαμπάδες και προσπαθούν να αποσπάσουν ένα μικρό κομμάτι πέτρας, το οποίο παίρνουν μαζί τους για φυλακτό. Πάνω από την Αγία Τράπεζα υπάρχει μικρή οπή  για την οποία η παράδοση μας λέει ότι όταν κάποιος χωρικός άφησε ελεύθερη εντός αυτής μία γάτα, την επόμενη την βρήκε στην πίσω μεριά του βουνού…

Ο ΄Αγιος Αρσένης  (Παράδοση)

Σύμφωνα με την παράδοση, ο ΄Αγιος Αρσένης του Κορύλα μόναζε σε σκήτη του βουνού Ερημίτη, κοντά στο χωριό Μόρφι (Μορφάτι). Από

                       Η Σκήτη του Αγίου Αρσένη  στον Ερημίτη (Μόρφι)

                       Η φωτογραφία :  Από το Αρχείο του Θωμά Γκίνη

τη σκήτη αυτή   εκδιώχτηκε από τους Τούρκους, επειδή θεράπευε καιπροστάτευε τους χριστιανούς. Και, για  να σωθεί, κατέφυγε στη Βέλ-λιανη, όπου με το ραβδί του άνοιξε σε πλαγιά μεγάλη σπηλιά, γνωστή σήμερα ως Γουρουνόγραβα. Στη σπηλιά αυτή ο Άγιος δεν παρέμεινε μεγάλο διάστημα, γιατί οι διώκτες του τον εντόπισαν και επιδίωξαν την εξόντωσή του. Κι ο ΄Αγιος Αρσένης, για να σωθεί, ανέβηκε στον Κορύλα, όπου στο Κιόνι του Ζοργιάννη άνοιξε  μικρών διαστάσεων σπηλιά.  Δυστυχώς,  όμως, επειδή κι από εδώ καταδιώχτηκε, κατέφυγε στην κατακόρυφη πλαγιά του βουνού, όπου και άνοιξε τεράστια Σπηλιά, στο βάθος της οποίας οι ακτίνες του ήλιου δε φτάνουν ούτε στην καρδιά του καλοκαιριού.  

Με βάση την παραπάνω παράδοση, οι δύο Σκήτες του Αγίου Αρσένη, ήτοι η πρώτη στο βουνό Ερημίτη και η δεύτερη στον Κορύλα,  ιδρύθηκαν από τον ίδιο ΄Αγιο Αρσένη. Μάλιστα, η δεύτερη είναι χρο-νικά νεότερη της πρώτης.

Η Σκήτη του Αγίου Αρσένη το 1994. Διακρίνεται το ετοιμόρροπο ξύλινο πατάρι (ο Κυρίως Ναός). Το πατάρι αυτό  ανανεώθηκε το 1996 (;) με πρωτοβουλία του αείμνη-στου Βελλιανίτη Βασίλη Λώλου και εργασία πολλών πιστών.

(Φωτογραφία  Δημ. Καμαρούλια  : Ηπειρωτική Εταιρεία, τεύχος 209) .

Η εορτή του Αγίου Αρσένη

Παλιά κάθε χρόνο στις οκτώ (8) του Μάη τελούνταν στη Σπηλιά του Αγίου Αρσένη  μεγάλο πανηγύρι, στο οποίο συμμετείχαν πιστοί από την Παραμυθιά, τα γύρω χωριά της, το Πόποβο και τα Σκάπετα, κυρίως Φροσύνη (παλιά Κορύστιανη). 

Μετά το 1991, για διευκόλυνση των πιστών, επειδή η γιορτή του Αγίου Αρσένη δεν είναι αργία,  το πανηγύρι του ορίστηκε να τελείται την πρώτη Κυριακή,  μετά τις οκτώ του Μάη εκάστου έτους.  Με βάση τον ορισμό αυτό, εφέτος  το Πανηγύρι θα τελεσθεί  την Κυριακή 12 Μαΐου 2019

Η Επιτροπή Προστασίας της Σπηλιάς του Αγίου Αρσένη

 Το 1990  σχηματίστηκε άτυπη επιτροπή  με σκοπό  τη διαμόρφωση  του χώρου της Σπηλιάς και τον καλλωπισμό της Σκήτης του Αγίου Αρσένη. Η επιτροπή αυτή επιτέλεσε σπουδαίά έργά, τα οποία σήμερα απολαμβάνει κάθε επισκέπτης. Δυστυχώς όμως η συνταξιοδότηση του άξιου ποιμένα της ενορίας της  Βέλλιανης, Νικολάου Πέτσιου, είχε ως αποτέλεσμα και τη διάλυση της άτυπης αυτής Επιτροπής. (Για το έργο της  βλ. : Μάριος Αναστασίου Μπίκας : « Στ’ απόσκια του Κορύλα », Θεσσαλονίκη 1999, σελ. 370 έ. 371).

Πρόταση

Η επανασύσταση της παραπάνω παλιάς Επιτροπής με καινούρια πρόσωπα, αλλά και με παλιά, που ενεργά συμμετείχαν στην προη-γούμενη Επιτροπή,  θα βοηθούσε στην επιτέλεση έργων τόσο στη Σπηλιά όσο  και στη  Σκήτη του Αγίου Αρσένη, με απώτερο σκοπό  την ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού. 

Ας μελετήσει την πρόταση ο αρμόδιος εφημέριος. 

Βιβλιογραφία. :

α. Δημητρίου Παναγιωτίδη : Ο εν Κωνσταντινουπόλει ελληνικός φιλολογικός Σύλλογος.  « Η Βέλλιανη, τα πελασγικά αυτής τείχη και η μονή της », 1889, Περιοδικό : τόμος 19,  σελ. 151.

β. Σπύρου Μουσελίμη :

   α. « Το Πόποβο » (Αγία Κυριακή) , Γιάννενα 1970, σελ. 12.

   β.  «  Οι αρχαιότητες της Θεσπρωτίας », Γιάννενα, 1980, σελ.176                          

γ. Δημητρίου Καμαρούλια   « Το Ασκηταριό του Αγίου Αρσενίου στον Κουρύλα », Ηπειρωτική Εταιρεία, Φλεβάρης1994, τεύχος 209, σελ. 80

δ.  Φωτίου Οικονόμου : « Η Θεσπρωτία », Αθήνα 1979, σελ.111

ε.  Τούλα Στεφανίδου – Μαλακάτα : « Μαργαρίτι Γενέθλια  Γη », Αθήνα 2000, σελ. 69-70

στ.  Μάριου Ανασ. Μπίκα : «Στ’ απόσκια του Κορύλα », Θεσσαλονίκη 1999  362-378.

ζ.  Epirus Gate :  Παλαμίδη Γεωργίου. Βίντεο : Ανάβαση στη θαυματουργό σπηλιά του Αγίου Αρσενίου στην Παραμυθιά

                                                                                            08.05.2019

                                                                                 Μάριος Αναστασίου Μπίκας


[1] . Η κλίμακα αυτή, λόγω αλλοίωσης, χρήζει ανανέωσης.

Τα στατιστικά μας στο periodikostep.gr