Ακολουθήστε μας στο VIBER για να λαμβάνετε σε πραγματικό χρόνο τις αναρτήσεις μας.

https://invite.viber.com/?g2=AQAhvsW7isOUdlCEkVCqv7YorRka1dt%2FMmmYsdlj%2BHNRIl0RiuqqmD4CiLD5s2SY

Όποτε θέλετε μπορείτε να αποχωρίσετε (αν και δεν το θέλουμε).

Αφιέρωμα: Τα χωριά στον Λόφο Τζούμα στα Τζουμέρκα

ΛΟΦΟΣ ΤΖΟΥΜΑ

Στους πρόποδες Δυτικών Τζουμερκων ,σε ωοειδές σχήμα ,υπάρχει το βουνό Τζουμα το οποίο φιλοξενεί στην αγκαλιά του τα δυο Τζουμοχωρια ,το Γραικικό και τα Κουκούλια.

Θα αναφερθούμε λοιπόν σε αυτά τα δυο χωριά τα οποία κι αυτά ανήκαν έως το 2010 στον Δήμο Άγναντων ,ενώ απο το 2011 και βάση του σχεδίου Καλλικράτης εντάχτηκe στον Δήμο Κεντρικών Τζουμερκων ως δυο διαφορετικές Τοπικές Κοινότητες.

ΓΡΑΙΚΙΚΟ


Το πανέμορφο γραφικό χωριό μαζί με τους οικισμούς του (ΑΝΩ ΚΑΙ ΚΑΤΩ ΓΡΑΙΚΙΚΟ,  ΓΡΑΒΙΑ, ΓΟΥΡΙΑΝΑ,ΡΩΜΑΝΟΣ ΚΑΙ ΣΕΛΙ ) έχει βάση απογραφής του 2011 συνολικά 302 κατοίκους ,

βρίσκεται δε σε υψόμετρο 680 μέτρων και σε απόσταση 60 Χιλ από την Άρτα δια μέσου της γέφυρας Πλάκας .

Εδώ η πλούσια σε βλάστηση φύση με τους κατάφυτους λόφους ,τα πέτρινα σπίτια του χωριού ,τα πλακόστρωτα σοκάκια και τις πετροχτιστες βρύσες με τα γάργαρα νερά, συνθέτουν εικόνες μαγικές που σας προκαλούν για έναν περίπατο ενώ  η γύρω περιοχή θα σας μαγέψει αν θελήσετε να βγείτε πεζοπορία ,μια πεζοπορία που συνθέτει εικόνες άγριας αλλά μοναδικού κάλλους ομορφιάς.

Το παλαιότερο όνομα που έφερε το χωριό ήταν Γρετσιστα ,όνομα που κράτησε έως το 1927 οπού και του δόθηκε η σημερινή του ονομασία  .Δυο εκδοχές για την ονομασία του χωριού αναφέρουν ότι  Γρετσιστα προέρχεται απο της Σλαβικής προελεύσεως GRETSI που σημαίνει Έλληνας η από την Λατινική λέξη GRAECA =Ορεινός.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ

Εκτός από το Γραικικό , θ αναφερθούμε στους οικισμούς Ρωμανό ,Κάτω Γραικικό και Γουριανα εφόσον κι αυτοί οι  οικισμοί έχουν τις δίκες τους ιστορικές πορείες κατά την αρχαιότητα και όχι μόνον.

ΡΩΜΑΝΟ. Ο οικισμός που δημιουργήθηκε από τους κατατρεγμένους Σουλιώτες που βρήκαν καταφύγιο προερχόμενοι από την Λάκα Σουλίου  μετά την καταστροφή του Σουλίου απο τον Αλή Πασά. Μάλιστα σε χάρτη που χρονολογείται από το 1823 αναφέρεται ως Ρομανιαδες.

ΚΑΤΩ ΓΡΑΙΚΙΚΟ Ιστορικοί και αρχαιολόγοι επιβεβαιώνουν ότι στο κάτω Γραικικό ,ακριβώς στο κέντρο του ,σε ένα ύψωμα διατηρούνται ίχνη Ναού Βυζαντινής εποχής που στην ανατολική του πλευρά βρέθηκαν τάφοι με κοσμήματα και Βυζαντινά νομίσματα ,τα οποία πλέον βρίσκονται στο Δημοτικό Μουσείο Ιωαννίνων

ΓΟΥΡΙΑΝΑ Επί Βυζαντινής αυτοκρατορίας έφερε το όνομα Καριανα .Ο οικισμός παλαιότερα ευρίσκετο στην κορυφή Πάνω Κουτσελατα άλλα λόγω χολέρας εγκαταλείφθηκε τον 16ο αιώνα. Σήμερα υπάρχουν τα ίχνη του παλαιού οικισμού.

Η περιοχή Γουριανων λέγεται ότι υπήρξε και η μητρόπολη της αρχαίας Αθαμανιαδος (ιδρυθείσα πόλη κατά την αρχαιότητα κι έδρα πολιτιστικής, εκκλησιαστικής και οικονομικής ζωής)

Ενεργό ρόλο έλαβαν  οι κάτοικοι Γραικικού και οικισμών το 1821 στις μάχες Πλάκας , Άγναντων ,Καταρράκτη  και Σταύρου κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας ενώ τα εργαστήρια κατασκευής όπλων τους ,(όπως και των Κουκουλιων) ήταν ξακουστά εκείνη την εποχή.

Να αναφέρουμε ότι ο Μοναχός Χριστόφορος από τον Άγιο Χριστόφορο Γραικικού συμμετείχε στις 15/5/1821 στην σύσκεψη του Ιερού Ναού Αγ. Γεωργίου στο Βουργαρελι οπού κηρύχτηκε η έναρξη  της επανάστασης και η ενεργή συμμετοχή των Τζουμερκων στον αγώνα.

 Τέλος κατά την διάρκεια της Γερμανικής κατοχής και την εποχή της Εθνικής Αντίστασης πολλοί απο τους χωριανούς έλαβαν μέρος σε διάφορες μάχες και με ανθρώπινες απώλειες.

(Γρετσιστας ,Κοντογιαννης, Μαργωνης, Πάνος και άλλοι)

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ

Πολλά και διάφορα μέρη που μπορείτε να δείτε κατά την διάρκεια της διαμονής σας στο Γραικικό.

ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ

Έκτος από τις εκκλησίες στις οποίες θα αναφερθούμε υπάρχουν και αρκετά εξωκλήσια που θα μπορούσατε να επισκεφτείτε . 

1.ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΕΙΣΟΔΙΩΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ.

Ο κεντρικός Ναός Γραικικού ο οποίος χρονολογείται από το 1963 με πανηγυρικές εκδηλώσεις κατά την διάρκεια του 15αυγουστου

2.ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓ.ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ 

Η Μονή συγχωνεύθηκε το 1860 με την Μονή Αγ Αικατερίνης στον Καταρράκτη και δεν λειτουργεί πλέον. Μπορείτε όμως να την επισκεφτείτε. 

Υπάρχει κι ο Ιερός Ναός Αγ Χριστόφορου , ξωκκλήσι στο Άνω Γραικικό  με πανηγυρικές εκδηλώσεις στις 9/5 κάθε χρόνο.

3.ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΧΡΥΣΟΣΠΗΛΙΩΤΙΣΣΑΣ(1663)

Στον οικισμό των Γουριανων θα βρείτε αυτή την ιερά Μονή .Ονομάστηκε έτσι γιατί σε μια σπηλιά που υπάρχει δίπλα από τον ναό λέγεται ότι βρέθηκε Χρυσή εικόνα της Θεομήτορος (η οποία δεν υπάρχει πλέον).Οι τοιχογραφίες χρονολογούνται από το 1801.Είναι μετόχι της Μονής Θεοτοκίου και η μνήμη της τιμάται στις 8 Σεπτεμβρίου.

Δίπλα από την μονή υπάρχει το σπήλαιο”Ζωγράφου”όπου βρέθηκε κρυμμένη η εικόνα και ανακαλύφθηκε τυχαία από κάτοικο του χωριού .Ο τοπικός  σύλλογος Αγ Χριστόφορος με χρηματοδότηση αποκλειστικά δίκη του προέβη σε εξερεύνηση του το 1977 με επικεφαλής την αρχαιολόγο Α. Πετροχειλου ,ανακαλύπτοντας κατακόμβες και πλούσια στολισμένους διαδρόμους.

Λένε μάλιστα ότι στις σπηλιές που βρίσκονται γύρω από την Μονή λειτουργούσε κρυφό σχολείο ενώ να αναφέρουμε ότι διπλά ακριβώς από την Μονή διεξήχθη  μάχη το 1821 λίγο πριν τις μεγάλες μάχες  στα Σχωρετσενα και τ’ Άγναντα 

.Η ιερά μονή ανήκει στα διατηρητέα μνημεία από το 1986 ,συμπεριλαμβανόμενων των προσκτισματων και βρυσών της.

ΑΛΛΑ ΣΗΜΕΙΑ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΠΙΣΚΕΥΤΕΙΤΕ

ΝΕΡΟΜΥΛΟΣ

Στον οικισμό των Γουριανων θα δείτε τον Παραδοσιακό Νερόμυλο, με τοπική , σημαντική αρχιτεκτονική .

Εκκλησιαστικής και κοινοτικής ιδιοκτησίας και διατηρητέο μνημείο από το 1998.

. 

2.Μεταξύ Γουριανων και Ρωμανού είναι τα αρχαία απομεινάρια Ακροπόλεως ,όπως επίσης αρχαίοι τάφοι στην θέση ‘Ρογκι” και στην θέση ‘Σπιτοτοπι “αρχαίο νεκροταφείο. Έχουν κηρυχθεί αρχαιολογικοί διατηρητέοι χώροι απο το 1962

3.ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΡΙΖΕΣ ΠΕΤΡΟΥ ΧΑΧΟΥΛΗ

Ένα υπαίθριο Μουσείο ,ιδιωτικής πρωτοβουλίας του γιου του αείμνηστου Πέτρου Χαχουλη , Φώτη , που εγκαινιάστηκε τον Αύγουστο του 2013 και αποτελεί ένα μουσείο Πολιτιστικής κληρονομιάς στον οικισμό Γραβιά..

Πρωτοπόρο στο είδος του θα σας καταπλήξει με τα εκθέματα και τις φωτογραφίες του. Μην αμελήσετε να κάνετε ένα πέρασμα από εκεί .

Τέλος να αναφέρουμε ότι οι Ταβέρνες του Γραικικού και των οικισμών του είναι έτοιμα να σας προσφέρουν εκλεκτά ψητά, τοπικές Παραδοσιακές πίτες ,άφθονο τσίπουρο με μεζέδες και βεβαία μπορείτε ν  απολαύσετε  τον καφέ/αναψυκτικό σας στα παραδοσιακά καφενεδάκια της περιοχής.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΓΡΑΙΚΙΚΟ-ΔΙΑΦΟΡΕΣ

 ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓ ΒΑΡΒΑΡΑΣ

ΚΟΥΚΟΥΛΙΑ

Το δεύτερο χωριό που φιλοξενείται στο βουνό Τζουμα ,τα Κουκούλια  με ένα υψόμετρο 700 μέτρων στους πρόποδες της ΒΔ πλευράς του βουνού .

Ένα ακόμη όμορφο χωριό  που έως το 2010 άνηκε στον Δήμο Άγναντων , ενώ το 2011 εντάχτηκε και αυτό στο Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων.

Βρίσκεται 56 χιλιόμετρα από την Άρτα δια μέσου Γέφυρας Τζαρη ενώ βάση της απογραφής του 2011 κατοικείται απο 141 άτομα.

Η δασώδης  και καταπράσινη βλάστησή του μαζί με τα ορμητικά νερά  του Άραχθου ποταμού που παίζει με τα ορμητικά του νερά  στα δυτικά του χωριού , μας προσκαλούν ανάλογα με την εποχή να  το επισκεφτούμε και να το θαυμάσουμε απο κοντά.

Για 12 αιώνες και έως το 1927 έφερε το όνομα Κουκουλιστα ,με διάφορες εκδοχές ως  προς την προέλευση του ονόματος του .

Η πρώτη εκδοχή μας παραπέμπει στους τεράστιους βράχους που είναι πάνω από το χωρίο και ονομάζονται Κουκούλες.

Η δεύτερη εκδοχή λέει ότι πήρε το όνομά του από τους εκτροφής μεταξοσκωλήκων που κατοικούσαν στην περιοχή οι οποίοι έπαιρναν τα κουκούλια από αυτούς , (γι αυτό τον λόγω τα Κουκούλια έχουν και πολλές Μουριές – κύρια τροφή του μεταξοσκώληκα).

Υπάρχει βέβαια και μια τρίτη εκδοχή η οποία μας παραπέμπει στην εφημερίδα ΤΑ ΤΖΟΥΜΕΡΚΑ

και την οποία παραθέτουμε αυτολεξεί 

Μία άλλη εκδοχή η οποία έχει γραφεί σε άρθρο της εφημερίδας «ΤΑ ΤΖΟΥΜΕΡΚΑ» για το όνομα Κουκουλίστα, αναφέρει: «……Τα τοπωνύμια, Κουκουλίστα, Γρετσίστα κλπ παράγονται από Ελληνικά επώνυμα, στα οποία προσθέτεται το τοπικό επίθημα -ι¬στό (πιθανώς -ίστη, σλαβικά iste). Με κανένα τρόπο δεν είναι σλαβικά, ακόμη και αν το μεσαιωνικό επίθημα -ίστα προέρχεται από το αντίστοιχο σλαβικό, το οποίο ενδεχομένως εισήλθε στην ελληνική γλώσσα. Αλλά συμβαίνει μάλλον το αντίθετο, καθόσον η ελληνική έχει την προτεραιότητα και αυτή συνέβαλε στην διαμόρφωση των σλαβικών γλωσσών. Έτσι το τοπικό επίθημα -ί¬στα προέρχεται μάλλον από την κατάληξη του θηλυκού -ίστη, όπως στο επίθετο: άριστος -ίστη. Και δηλώνει τον τόπο του επωνύμου ως εξής: Γρετσίστα και πιθανώς Γραιτσίστα είναι ο τόπος του Γρέτσου ή Γραικού. Τα επώνυμα αυτά είναι λαϊκά και ισχύει το γλωσσικό φαινόμενο του τσιτακισμού, όπου το (κ) μετατρέπεται εις (τα). Η Κουκουλίστα είναι ο τόπος του Κουκ(κ)ούλη….»

(Άρθρο Του  Χρήστου Κ. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ,  Δικηγόρου. «Η ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΩΝ ΤΖΟΥΜΕΡΚΩΝ» Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα «ΤΑ ΤΖΟΥΜΕΡΚΑ» Φ. Απρ-Μαιος-Ιουν.2002)

Το 1927 του δόθηκε το όνομα Κουκούλια ,όνομα που φέρει έως και σήμερα.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ   

τον 16ο αιώνα το χωριό καταστράφηκε από Πανώλη 

Είναι γνωστό ότι τα Κουκούλια βάση ευρημάτων κατοικείται από την παλαιολιθική εποχή  και σίγουρα  οι Πελασγοί περάσαν από εδώ ,εφ όσον στην θέση Αγ. Κωνσταντίνος  υπάρχουν ευρήματα αρχαίου τείχους στρατηγικής σημασίας.

Επίσης γνωστό είναι ότι  μαζί με το Γραικικό διέθεταν τα καλύτερα εργαστήρια κατασκευής όπλων κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας., λαμβάνοντας ενεργά μέρος στον λεγόμενο κλεφτοπόλεμο και στις μάχες Πλάκας, Άγναντων, Καταρράκτη και Σταυρού το 1821 ..

Αξίζει ν αναφέρουμε ότι υπήρξε κάτω από την Κατοχή του Αλή Πασά ,πληρώνοντας φόρους στους Τούρκους.

Την εποχή της Γερμανικής κατοχής  ,όπως όλα τα χωριά των Κεντρικών Τζουμέρκων έτσι και αυτό συμμετέχει στην απελευθέρωση απο τον Γερμανικό ζυγό με τις δίκες του προσωπικές απώλειες .

Πολλοί κάτοικοι συμμετείχαν και στην Εθνική Αντίσταση 

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ

Πολλά και διάφορα που μπορεί κανείς να δει στα Κουκούλια ,ξεκινώντας πρώτα από τις εκκλησίες οι οποίες βρίσκονται διάσπαρτες σε διάφορα σημεία της περιοχής

1.ΙΕΡΟΣ Ναός ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ.

Κτισμένος το 1899 ,στην θέση παλαιού Ναού με υπέροχες εικονογραφίες και μεγαλοπρεπέστατος ,ενώ το  παλαιό ξύλινο Τέμπλο του Ναού ,σώζεται έως και σήμερα στον Ιερό Ναό της Αγ Παρασκευής στο Γραικικό.

Ο  Ναός είναι στην Κεντρική Πλατεία του χωριού με υπέροχη θέα .Εκεί θα βρείτε και το καφενείο της εκκλησίας.

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ 3ημερο Πανηγύρι τον 15αυγουστο

2.Ι.ΝΑΟΣ ΑΓ ΝΙΚΟΛΑΟΥ (1844)θέση Σελιο

Τιμητική εκδήλωση την Τρίτη ήμερα του Πάσχα.

3.ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ Θέση Παλαιοχωρι

Τιμητική εκδήλωση την πρώτη Παρασκευή μετά το Πάσχα

4.ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓ.ΚΥΡΙΑΚΗΣ (1985) Θέση Γκορτσιές

Τιμητική εκδήλωση 7/7

5.ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓ ΤΡΙΑΔΟΣ Θέση Κοκαλιάρες

Τιμητική εκδήλωση (κινητή γιορτή αλλά συνήθως εορτάζεται τον Ιούνιο)

6.ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ Θέση Αγ. Κωνσταντίνος

Τιμητική εκδήλωση 1/7

Αξίζει να πούμε  ότι  κι από τα Κουκούλια πέρασε και ο Πατροκοσμασ κατά την διάρκεια της περιοδείας του  στα Τζουμέρκα ,κηρύσσοντας τον λόγο Του Θεοί κατά τα τέλη του 17ου αιώνα( 1775-1779).

ΝΕΡΟΜΥΛΟΙ

Παλαιότερα στα Κουκούλια υπήρχαν δυο Νερόμυλοι .Ο πρώτος στην θέση Διμαρο ,ο οποίος δυστυχώς δεν υπάρχει πια και ήταν ιδιοκτησία της εκκλησιάς.

Ο δε δεύτερος στην θέση Γκοτεβο ,ιδιοκτησίας Πολύζου ,ο  οποίος βρίσκεται διπλά από τον Άραχθο Ποταμό είναι λειτουργικός ακόμη και σήμερα και θα άξιζε να τον επισκεφτείτε από κοντά και να τον δείτε σε πλήρη δράση.

ΠΛΑΤΕΙΕΣ

Στην  Κεντρική Πλατεία που αναφέραμε πρωτίστως, οπού βρίσκεται και  ο Κοιμήσεως της Θεοτόκου ,σε μια άκρη της ,μπορείτε να δείτε το πετροχτιστο παλαιό Καμπαναριό που χρονολογείται άνω των 200 ετών

Πλατεία Κουτσεκι.

Ένας τεράστιος αιωνόβιος  Πλάτανος ,καλύπτει όλη την Πλατεία η οποία διαθέτει παιδική χαρά, βρύση με τρεχούμενο δροσερό νερό ,παγκάκια και σε απόσταση 60 μέτρων υπάρχουν οι παλαιές πέτρινες βρύσες του χωρίου που το τροφοδοτούσαν  παλαιά με νερό.

Πλατεία Μνημείου

Το Μνημείο των πεσόντων του χωριού με μια μοναδική Θέα προς όλα τα σημεία του ορίζοντα και που αναγράφονται τα ονόματα όλων όσων έδωσαν την ζωή τους για την απελευθέρωση της Ελλάδος

Πλατεία Συλλόγου

Ο Πολιτιστικός σύλλογος Κουκουλιών δημιούργησε την δική του Πλατεία  που προσφέρεται για τις εκδηλώσεις που διοργανώνουν κατά καιρούς αλλά και που διαθέτει Παιδική Χαρά, Γήπεδο Μπάσκετ, ειδικό χώρο για Αθλοπαιδιές κλπ.

 ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Μονοπάτια στα οποία μπορείτε να περπατήσετε αλλά ταυτόχρονα να απολαύσετε την φύση από κοντά είναι

1.Κουκούλια -Γουριανα ( απόσταση 1 χλμ. με τελικό προορισμό Την Ιερά Μονή Χρυσοσπηλιωτισσας)

2.Κουκούλια Μεγαμπελι(ακατοίκητος πλέον συν οικισμός μεταξύ του χωρίου και του Άραχθου ποταμού)

3.Κουκούλια -Τζουμα (Αγ Χριστόφορος) μια διαδρομή μέσα στην καταπράσινη φύση και με υπέροχη Θέα

ΜΗΝ ΞΕΧΑΣΕΤΕ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ ΕΝΑ ΠΕΡΑΣΜΑ ΑΠΟ

1.Την Γέφυρα Πλάκας οπού μπορείτε να κάνετε και ραφτινκ (αν είστε λάτρεις του είδους)

2.ΚΑΙ να επισκεφτείτε τα γύρω χωριά για να ανακαλύψετε τις ομορφιές του καθενός απο κοντά.

ΔΙΑΜΟΝΗ

  Στο κέντρο του χωριού με μια υπέροχη Θέα προς τον Άραχθο, με φιλικό  και εξυπηρετικό προσωπικό ο Ξενώνας Natura είναι έτοιμος να σας υποδεχτεί στο φιλόξενο και ζεστό περιβάλλον του κατά την διάρκεια όλων των εποχών.Απολαύστε τον καφέ/πότο σας στην βεράντα του ξενώνα και δοκιμάστε τις διάφορες σπεσιαλιτέ φαγητών και εδεσμάτων.

Στο χωριό βέβαια ,λειτουργούν και παραδοσιακά καφενεδάκια ,όπως επίσης και παντοπωλείο για τις άμεσες ανάγκες σας.

Κείμενα Καθλυν Κραιτον Τριάντου

Μέλος Πολιτιστικού και Αθλητικού Κέντρου

Δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων

Φωτογραφίες από φίλους και διαδίκτυο