Αφιέρωμα: Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος και η Μονή της Βέλλιανης (Ανανεωμένο)

                             Του Μάριου Αναστασίου Μπίκα

Γεννήθηκε  στην πόλη Χεβρών (σήμερα του Ισραήλ) και ήταν συνομήλικος του Ιησού Χριστού.

Γονείς του  :  ο ιερέας Ζαχαρίας και η Ελισάβετ, συγγενής της  Παναγίας.

Ονομάστηκε : Πρόδρομος επειδή με τα κηρύγματα του ετοίμασε το δρόμο για τον ερχομό του Χριστού και Βαπτιστής, διότι βάπτισε και  τον Ιησού Χριστό.  

Απεβίωσε το 36 μ. Χ. επί βασιλείας  Ηρώδου του Αντύπα δι’ αποκεφα-λισμού.

΄Ηταν ο μεγαλύτερος και ο τελευταίος Προφήτης της Παλαιάς Διαθήκης.

Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος είναι θαυματουργός και   θεωρείται προστάτης των Μοναχών.

Οι γονείς του

Οι γονείς του ήταν καθ’ όλη τη ζωή τους πολύ ευσεβείς. ΄Ατεκνοι.   Η μητέρα του είχε φθάσει σε μεγάλη ηλικία.  Κάποια μέρα ο πατέρας του ο Ζαχαρίας, ενώ  βρισκόταν μέσα στο Ναό, δέχτηκε την επίσκεψη του Αρχάγγελου Γαβριήλ :

– Ζαχαρία, του είπε ο Γαβριήλ. Θα γεννήσεις υιόν και θα τον ονομάσεις Ιωάννη.

– Και πώς θα γίνει αυτό, αφού  η γυναίκα μου βρίσκεται σε μεγάλη ηλικία;

–  Αυτό είναι η εντολή του Θεού. Και,  επειδή  δεν πίστεψες στην εντολή του, από τώρα  και μέχρι να γεννηθεί ο υιός  σου, θα μείνεις κουφός και άλαλος.

Μετά από εννιά μήνες η Ελισάβετ γέννησε υιόν, τον οποίο ο Ζαχαρίας ονόμασε Ιωάννη. Από τη στιγμή δε πού έγραψε πάνω σε μια πλάκα το όνομα Ιωάννης, τα αυτιά του άνοιξαν και η γλώσσα του λύθηκε.

Η ζωή του  στην έρημο

Για πολλά χρόνια ο Ιωάννης έζησε ασκητική ζωή στην έρημο της Ιουδαίας. Φορούσε ένα μόνο ρούχο, κατασκευασμένο από τρίχες καμήλας, μια δερμάτινη ζώνη  στη μέση και έτρωγε  άγριο μέλι και ακρίδες (βλαστάρια από φυτά και δέντρα). Δίδασκε τα πλήθη με τη φράση « Μετανοείτε, ήγγικεν η βασιλεία των Ουρανών », εννοώντας τον ερχομό του Χριστού.

Ο αποκεφαλισμός του (Αποτομή)

Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος δίδασκε στα πλήθη την αλήθεια και κατέκρινε  την υποκρισία και ανήθικη ζωή.  Επειδή ο  Βασιλιάς της Ιουδαίας  Ηρώδης ο Αντύπας, γιος του Μεγάλου Ηρώδη, συζούσε με την Ηρωδιάδα, γυναίκα του εν ζωή αδερφού του, ο Ιωάννης τον κατέκρινε στα κηρύγματά του. Ο Βασιλιάς για να απαλλαγεί από την κριτική του,  τον έκλεισε φυλακή.  Εκεί αργότερα, μετά από επιθυμία της Σαλώμης, κόρης της Ηρωδιάδας, στρατιώτες του Ηρώδου του Αντύπα τον αποκεφάλισαν και του πρόσφεραν την κεφαλή του σε χρυσό πιάτο.  

Το τέλος των τριών δημίων

Σύμφωνα με την παράδοση, ο μεν Ηρώδης με την Ηρωδιάδα απεβίωσαν άδοξα σε εξορία, η δε Σαλώμη απεβίωσε μαρτυρικά, ενώ προσπαθούσε να περάσει τα παγωμένα νερά ποταμού και  ο σπασμένος πάγος  ως μάχαιρα δημίου της απέκοψε το λαιμό.

Η εκκλησία μας τιμά τη μνήμη του έξι (6) φορές το χρόνο[1]   

–  Στις 23 Σεπτεμβρίου γιορτάζει τη σύλληψή του

–  Στις 24 Ιουνίου γιορτάζει τη γέννησή του.

–  Στις 07 Ιανουαρίου γιορτάζει τη σύναξη[2] του Ιωάννη.

– Στις  29 Αυγούστου γιορτάζει το θάνατό του.

–  Στις 24 Φεβρουαρίου την Α΄. και Β΄. εύρεση της τιμίας κάρας του.

–  Στις 25 Μαΐου γιορτάζει τη Γ΄. εύρεση της τιμίας κάρας του.

Στις 07 Ιανουαρίου γιορτάζουν την ονομαστική τους εορτή, σχεδόν όλοι οι ΄Ελληνες. Εξαίρεση αποτελούν οι διαβιούντες στα χωριά νότια της Παραμυθιάς (Καρυώτι, Βέλλιανη, Προδρόμι κλπ. ) από τους οποίους, άλλοι μεν γιορτάζουν στις 24 Ιουνίου, εξαιτίας της Ι. Μονής της Βέλλιανης που τιμάται επί τοις γενεθλίοις του, και άλλοι δε στις 07. Ιανουαρίου.

Ονόματα για τον ΄Αγιο Ιωάννη, τον Πρόδρομο

Στην περιοχή μας τη γιορτή του,στις 24 Ιουνίου την ονομάζουν  μέρα του Αγιαννού του Ριγανά,  επειδή παλιότερα οι νοικοκυρές ανήμερα της εορτής και πριν ανατείλει ο ήλιος μάζευαν στα πλάγια και στους αγρούς ματσάκια ρίγανης.  Τη ρίγανη αυτή αφού την έπλεναν στο ποτάμι ή σε βρύση, την κρεμούσαν πάνω από την πόρτα του σπιτιού τους, ώστε να την βλέπει καθένας που ερχόταν στο σπίτι για να μην το ματιάσει.  Η ρίγανη έδιωχνε το μάτιασμα.

΄Αλλα ονόματα για τον ΄Αγιο Ιωάννη

Ο Αγιάννης ο Κλήδονας

Ο Αγιάννης ο Ριζικάρης

Ο Αγιάνης ο Λαμπαδιάρης ή Φουγγαρίτης ή Φανιστής

(Τα παραπάνω στοιχεία μού τα έστειλε ο φίλος μου Παναγιώτης Γεωργίου με καταγωγή από το χωριό Οσδίνα του Δήμου Σουλίου). 

Η Μονή της Βέλλιανης στο Προδρόμι της Παραμυθιάς

Πολλές είναι οι μονές που τιμώνται στη μνήμη του Ιωάννου του Προδρόμου. Μια από αυτές είναι και η της Βέλλιανης στο Προδρόμι της Παραμυθιάς που τιμάται στο Γενέθλιόν του (24 Ιουνίου). Η εν λόγω Μονή βρίσκεται υπό τελεία κατάρρευση και για την Διάσωση  και Αποκατάστασή  της έχει σχηματιστεί Επιτροπή με την επωνυμία ΕΔΑΜΑΠ. Η ΕΔΑΜΑΠ αποτελείται από έξι (6) μέλη. Πρόεδρος δε αυτής είναι ο Δρ. Χρήστος Δημ. Σιώζος, ιατρός – συγγραφέας

Υπαίθρια Θεία Λειτουργία στη Μονή του Ιωάννη της Βέλλιανης

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της ΕΔΑΜΑΠ, και μετά από ενέργειές της,   θα τελεσθεί στον αύλειο χώρο της Μονής της Βέλλιανης στο Προδρόμι,  υπαίθρια  Θεία Λειτουργία, στις 24 Ιουνίου, ημέρα Πέμπτη. Οι πιστοί που επιθυμούν να ανάψουν ένα κερί και να απολαύσουν για λίγες ώρες την ομορφιά του τοπίου κάτω από την απότομη πλαγιά του Κορύλα,  μπορούν να προσέλθουν οδικώς και από τα δύο χωριά, Προδρόμι και Βέλλιανη.

΄Αλλα έργα που έχει προγραμματίσει η ΕΔΑΜΑΠ για τη Μονή της Βέλλιανης

΄Αλλα έργα που έχει προγραμματίσει να εκτελέσει η ΕΔΑΜΑΠ  στη Μονή της Βέλλιανης είναι : 

–  Η περίφραξη του αύλειου χώρου της στα όρια της λιθόκτιστης μάντρας, που  πρωτοκτίστηκε το 1899 με χρήματα που προήλθαν από την ενοικίαση του ελαιώνα της. Η μάντρα αυτή είχε δύο εισόδους, με ξύλινες πόρτες, που τα βράδια τις κλείδωναν.  Η πρώτη στην είσοδο, η κεντρική (δυτικά), μεγάλη και δίφυλλη,  και η δεύτερη,  μικρή, μονό-φυλλη και νότια αυτής. 

–   Η δεντροφύτευση του χώρου.

–    Η κατασκευή της Βρύσης του Μοναστηριού της Βέλλιανης (;)

Κάποτε με το νερό της ο εκάστοτε ηγούμενος της Μονής συντηρούσε τα  κηπάδια και πότιζε και τα πολλά κοπάδια, γίδια, άλογα και αγελάδια.

Η   Ελιά του Μοναστηριού της Βέλλιανης

Στη Βέλλιανη,  νοτιοδυτικά της πηγής  Πετρουνοβάτη, βρίσκονται τρεις ρίζες παλιές Ελιές. Οι Ελιές αυτές παλιά  ήταν ιδιοκτησίας του Μονα-στηριού της Βέλλιανης. Αργότερα, αφού βγήκαν προς πώληση,  τις αγόρασαν τρεις Βελλιανίτες, ανά μία έκαστος.

Μια όμως από τις Ελιές αυτές, ίσως η  πιο παλιά, είχε στη ρίζα της μεγάλη κουφάλα. Επειδή είχε δημιουργηθεί η δοξασία[3] ότι με τη χάρη του Ιωάννη του Πρόδρομου « θεραπεύει άρρωστα παιδιά », πολλοί γονείς, όχι μόνο από τη Βέλλιανη, όταν είχαν παιδί άρρωστο και μέρες δεν έβλεπε βελτίωση,  μεσάνυχτα και στη χάση του φεγγαριού, το μετέ-φεραν στην Ελιά του Πετρουνοβάτη.  Εκεί, αφού το ξέντυναν και το περνούσαν τρεις φορές μέσα από την κουφάλα, το έντυναν με καινούρια ρούχα. Στη συνέχεια άφηναν στην είσοδο της κουφάλας δύο δραχμές, με τις οποίες,  όποιος τις έβρισκε, άναβε κεριά στο Μοναστήρι της Βέλλιανης. Τα πρώτα ρούχα του παιδιού τα κρεμούσαν στους γύρω θάμνους και τα έπαιρναν φτωχοί περαστικοί.

 (Πληροφορίες : Νάσιο Δημήτρης (Παπαφώτης),  Κώτσιω – Κούρταινα, Αριστοτέλης Κων. Μπίκας  και Βάσιω του Γιάννη Νικολού )

Ο Αγιάννης στον Ασκό του Λαγκαδά (Θεσσαλονίκη) και η Πέτρα του

Ο Ασκός είναι ορεινό χωριό με 1500  κατοίκους. Βρίσκεται σε απόσταση 40 χιλιομέτρων από το Λαγκαδά της Θεσσαλονίκης. Ανατολικά του χωριού, περίπου σε τρία χιλιόμετρα, υπάρχει  εκκλησάκι το οποίο τιμά-ται στα Γενέθλια του Ιωάννη του Προδρόμου (24 Ιουνίου).

Το εκκλησάκι αυτό κτίσανε, σύμφωνα με μαρτυρίες, οι πρόσφυγες της Ανατολικής Θράκης, που εγκαταστάθηκαν στον Ασκό μετά το 1915, επειδή εδώ υπήρχε Πέτρα που με τη χάρη του Αγίου Ιωάννη « θεράπευε αρρώστους » που έπασχαν από διάφορα νοσήματα.

Η Πέτρα

Η Πέτρα του Αγιάννη στον Ασκο, είναι εμφανής από την επιφάνεια του εδάφους και παλιά στα χρόνια της Τουρκοκρατίας έφερνε στο πάνω μέρος  της  διάτρηση, τούνελ, δίοδο.  Από τη δίοδο αυτή, μήκους περίπου δύο μέτρων  και πλάτους και ύψους σαράντα πόντους, μπορού-σαν να διέλθουν ασθενείς  οποιασδήποτε ηλικίας και μεγέθους σώματος.  Οι ασθενείς αυτοί περνούσαν μπρούμυτα ή ανάσκελα μέσα από την τρύπια Πέτρα τη νύχτα της παραμονής των γενεθλίων του Αγιάννη του Προδρόμου, δηλαδή στις 23 Ιουνίου. Από τους ασθενείς αυτούς ορισμένους η Πέτρα τούς « έπιανε », όπως έλεγαν, τους κρατούσε, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να κινηθούν προς την έξοδο. Το κράτημα αυτό διαρκούσε περίπου 15 λεπτά, αφού ο ιερέας αναγίγνωσκε διάφορες ευχές. Οι ασθενείς που « θεραπεύονταν » άφηναν στην Πέτρα διάφορα ρούχα από το μέρος του σώματος που έπασχαν.  Η Πέτρα του Ασκού, επειδή ήταν γνωστή σε όλη τη Μακεδονία, προσέρχονταν στον Αγιάννη πολλοί πιστοί κατά τη γιορτή του.

Η παράδοση

Σύμφωνα με την τοπική παράδοση,  στα χρόνια της Τουρκοκρατίας προ-σπάθησε να περάσει από τη δίοδο της Πέτρας του Αγιαννού και μια άρρωστη Τουρκάλα. Επειδή όμως η Πέτρα  « την κράτησε », ο Τούρκος άνδρας της, φοβηθείς μήπως η γυναίκα του πεθάνει, βιαίως έσπασε το πάνω μέρος της διόδου και την απελευθέρωσε.  ΄Ετσι,  σώζεται σήμερα η Πέτρα του Αγιάννη, με ακάλυπτη τη δίοδο και στη μορφή μεγάλου νεραύλακα  προς άρδευση. 

(Πληροφορίες : Σάκης Γκοτακόλης, Ασκονίτης )

[1].  Σουλιμιώτης Αλέκος, συγγραφέας

[2]. Στις 7 Ιανουαρίου η Εκκλησία μας εορτάζει την Σύναξη του Τιμίου  Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου. Είναι η αρχαιότερη γιορτή της Εκκλησίας μας και, όπως πιστεύεται, ήλθε Θεόθεν. Δηλαδή ο Θεός  φώτισε τους Πατέρες της Εκκλησίας και την όρισαν την επόμενη των Θεοφανείων, για να τον τιμήσουν, επειδή βάπτισε τον Χρι­στό. Είναι δε, μετά την Παναγία,  ο μεγαλύτερος άγιος της Εκκλησίας μας.

[3] .  Παρόμοια δοξασία σώθηκε  και στο γειτονικό Πάνω Καρυώτι. Εκεί πλησίον του χωριού  υπάρχει  σπηλιά, στην οποία  οι Καρυωτίτες παλιά και  μεσάνυχτα μετέφεραν τα άρρωστα παιδιά τους.  Και,  αφού τα  περιέφεραν για αρκετή ώρα στο σκοτεινό χώρο της, ήλπιζαν ότι θα  « θεραπευτούν ». Λεπτομέρειες σε άλλη συνέχεια

( Πληροφορίες : Γκέλω Γ. Σταύρου, σύζυγος του Νάσιο – Γιώτη και Ιωάννης Γ. Σταύρου, τον οποίο οι γονείς του, όταν ήταν παιδί και ασθενής, μετέφεραν τα μεσάνυχτα προς « θεραπεία » στην εν λόγω σπηλιά.)