H Σίδερη Θεσπρωτίας αποτελεί αναμφίβολα ένα από τα ομορφότερα παραδοσιακά χωριά του Δήμου Φιλιατών . Ο οικισμός είναι κτισμένος σε υψόμετρο 270 μέτρων, σε τοποθεσία κοντά στον ποταμό Καλαμά και σε απόσταση περίπου 9 χιλιομέτρων ΝΑ των Φιλιατών.
Προσφέρει λοιπόν απεριόριστη μαγευτική θέα προς την κοιλάδα του Καλαμά και προς άλλους οικισμούς όπως η Βρυσέλα, οι Φιλιάτες και ο Παραπόταμος. Εντυπωσιακό φαντάζει επιπλέον απέναντι και το όρος της Ντούλκας. Στη Σίδερη επιπλέον υπάρχει σπήλαιο το οποίο έχει κηρυχτεί ως μνημείο της φύσης και προστατευόμενη περιοχή λόγω των σταλαγμιτών και σταλακτιτών που διαθέτει αλλά και του εντοπισμού σημαδιών ανθρώπινης παρουσίας που ανάγονται στην προϊστορική εποχή.
Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, ο πληθυσμός της Σίδερης ανέρχεται στους 65 μόνιμους κατοίκους. Περπατώντας στα γραφικά στενά του χωριού ο επίδοξος επισκέπτης συναντά όμορφα αρχοντικά και γραφικά καλντερίμια, λιθόστρωτες αυλές και αψιδωτά παράθυρα αλλά και παραδοσιακές καμαρωτές εξώπορτες.
Στην είσοδο του χωριού στην κεντρική πλατεία της κοινότητας Σίδερης, συναντάται ο κεντρικός ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Πιο πέρα ο δρόμος διακλαδίζεται και οδηγεί αριστερά και ανηφορικά σε περίοπτη θέση όπου ανάμεσα από αρχοντικά μπορεί κανείς να απολαύσει την πανέμορφη θέα. Προχωρώντας νοτιοανατολικά από την πλατεία ο δρόμος οδηγεί στο σχολείο του χωριού, τοποθετημένου σε ανοικτή τοποθεσία όπου βρίσκεται και το παρεκκλήσι του Αγίου Αθανασίου και η παιδική χαρά. Στον ίδιο δρόμο κατηφορίζοντας, αγροτικός δρόμος οδηγεί αριστερά στο παραδοσιακό παρεκκλήσι της Παναγίας Σιδερίου (περίπου 800 μέτρα πεζοπορία).
Το εκκλησάκι της Παναγίας εντυπωσιάζει τόσο λόγω της πανέμορφης αρχιτεκτονικής, καθώς είναι όλο επενδυμένο με πέτρα, όσο και της μοναδικής θέσης του, σε περίοπτο και απόκρημνο σημείο, προσφέρει μοναδική θέα προς τον ποταμό Καλαμά και την Ντούλκα. Η ηρεμία και η γαλήνη που προσφέρει η περιοχή, η πανέμορφη θέα, η παράδοση αλλά και η εγκάρδια φιλοξενία των κατοίκων του χωριού, σίγουρα θα ικανοποιήσει και τους πιο απαιτητικούς επισκέπτες της Σίδερης Φιλιατών.
Κατά την διάρκεια της περιήγησης στη Σίδερη, θα συναντήσετε πολλές καμαρωτές εξώπορτες, κοινό χαρακτηριστικό των παραδοσιακών χωριών του Δήμου Φιλιατών (πχ. Φοινίκι). Πανέμορφες, πολύχρωμες και τοξωτές, άλλες παλιές και άλλες ανακαινισμένες, οι εξώπορτες συναντούνται παντού στα γραφικά στενάκια του και γίνονται ιδιαίτερα αισθητές λόγω του αρχιτεκτονικού κάλλους τους.
Κείμενο – βίντεο Τάσος Σταύρου